Leonne (57) is geen hij, geen zij, maar allebei
Bron: NRC.nl.
NEDERLAND – Leonne Zeegers is de eerste Nederlander die officieel sekseneutraal door het leven gaat. Ze dwong voor de rechter een nieuwe geboorteakte af. Zij, ja. ‘Als vrouw kon ik gemakkelijker mezelf zijn.’
Hoe schrijf je over iemand die man noch vrouw is? Zeg je ‘hij’ of ‘zij’? ‘Het’ of ‘hen’ – zoals in het Engels nu they in opkomst is? Of is er een nieuw, elegant woord nodig? Leonne Zeegers heeft geen uitgesproken voorkeur. Ze heeft, zo zegt ze, „aan beide kanten geleefd”. „Maar als ik alles op een weegschaal leg, kies ik voor het vrouwelijke. Als man moet je aan zoveel eisen voldoen, zoveel wegstoppen. Als vrouw kon ik gemakkelijker mezelf zijn.”
Twee maanden geleden werd Leonne Zeegers (57) wereldnieuws. Op 28 mei werd ze de eerste Nederlander die officieel sekseneutraal door het leven gaat.
‘GENDERNEUTRAAL’ PASPOORT MOET MOGELIJK ZIJN
80.000
mensen in Nederland hebben een anders verlopen geslachtsontwikkeling dan gebruikelijk, blijkt uit een verkennend rapport van het SCP uit 2014. Zij hebben een aangeboren conditie die intersekse of DSD wordt genoemd: Differences of Sex Development. Er bestaan tientallen variaties.
De uitspraak in de zaak van Zeegers is bijzonder. Voor het eerst maakt een rechter onderscheid tussen genderidentiteit en biologische geslachtskenmerken. Het recht op zelfbeschikking en autonomie weegt hier zwaarder dan het maatschappelijk belang, aldus de rechter. De politiek moet dat voor anderen ook mogelijk maken. Als vaststaat dat een persoon niet duidelijk man of vrouw is, moet een ‘genderneutraal’ paspoort straks mogelijk zijn.
Twee jaar lang vertegenwoordigde ze zichzelf in de rechtszaal, deed ze alles om aan te tonen dat de hokjes die wij in onze samenleving hanteren niet op haar van toepassing zijn. Met succes: de rechtbank in Roermond oordeelde dat ze zich mag registreren als iemand bij wie bij de geboorte ‘het geslacht niet kon worden vastgesteld’. Eind augustus, als het vonnis onherroepelijk is, krijgt ze van de gemeente een nieuwe geboorteakte uitgereikt.
„Vind je het erg als ik rook?” Zeegers vist een plukje tabak uit een grote bus op tafel. Ze woont op de eerste verdieping van een herenhuis in Breda, ze kocht het pand als twintiger. Terwijl ze zoekt naar een werkende aansteker, laat ze de sigaret balanceren tussen haar wijs- en middelvinger, ter hoogte van haar jukbeen. Zachte gelaatstrekken heeft ze, parels in haar oren. Haar handdruk is stevig en haar stem laag.
Mocht er ooit een boek komen over haar leven, dan wordt het waarschijnlijk een trilogie, zegt Zeegers grappend. Weinig levens kennen zoveel merkwaardige wendingen als het hare. Als ze terugkijkt, ziet ze iemand die er maar niet in slaagt haar draai te vinden. „Ik heb nu rust gevonden, maar mijn leven was heel lang een constante vlucht. Zoeken, zoeken, zoeken.”
Boerengezin
Haar verhaal begint op 1 maart 1961 in het Limburgse Swalmen. Zeegers wordt geboren met ambivalente geslachtskenmerken. Ze heeft een inwendige teelbal en een geslachtsdeel dat zowel voor een micropenis als een clitoris kan doorgaan.
Zou er destijds een arts bij zijn gehaald, dan zou die vrijwel zeker een jongen of meisje van haar hebben gemaakt. Maar Zeegers’ ouders, katholiek en allebei opgegroeid in een groot boerengezin, geloven dat je in Gods werk niet moet ingrijpen. Op de boerderij is de geboorte van een geslachtsneutraal kalfje of geitje vrij normaal.
Bij de burgerlijke stand registreren de ouders hun baby als Leon. Afdalen op de maatschappelijke ladder kan altijd nog. Man – dat biedt de meeste kansen.
Als kind is ze macho, maar ook zorgzaam, zegt Zeegers. „Altijd bezig met of iedereen blij is, of alles wel eerlijk wordt verdeeld.”
Lees ook: Van de rechter mag Leonne genderneutraal zijn
Ze is een jaar of vijf als ze voor het eerst beseft dat ze anders is.
„Op zaterdag gingen we altijd met z’n allen in bad. Op een gegeven moment was de badkuip te klein en zei mijn moeder: Leon, jij kunt vanaf nu samen met papa. Ik begreep het niet: waarom ik wel en mijn zussen niet? Mijn oudste zus moest lachen. Ze zei: ‘Jij bent een jongetje. Kijk maar, jij hebt iets anders tussen je benen.’ Ik moest huilen, want ik wilde het liefst net als mijn zussen zijn.”
Op de lagere school – met enkel jongens – is Zeegers een buitenbeentje. „Omdat ik er een van Zeegers was, zag ik er anders uit. Mijn vader was architect en verdiende drie keer zoveel als de arbeiders uit het dorp. Hij kocht moderne kleren voor ons: nette broeken, velours truien, badstof onderbroeken.” De keren dat klasgenootjes haar naroepen dat ze een meisje is, maken weinig indruk. „Dan had ik zoiets van: dat bén ik toch ook? Als ze grapjes maakten over mijn naam – ‘Postzegel’ zeiden ze – ja, dán werd ik boos.”
„In plaats van baardgroei kreeg ik borstvorming. ‘Hé, zeiden klasgenoten, jij krijgt tieten!’”
Maar dan breekt de puberteit aan en heeft iedereen het ineens over snorren en borsthaar. „Bij mij bleven de mannelijke secundaire geslachtskenmerken uit. In plaats van baardgroei kreeg ik borstvorming. ‘Hé, zeiden mijn klasgenoten, jij krijgt tieten!’” Zeegers trekt zich terug, gaat fanatiek zwemmen om breder te worden. „Elke dag trainde ik. Ik werd er behoorlijk goed in. Ik mocht meetrainen met de selectie van het Nederlands waterpoloteam, maar was net te zwak.”
Even ziet ze een uitkomst: via een vriendin die als assistent in een ziekenhuisapotheek werkt, kan ze aan medicatie komen. Ze begint met hormooninjecties. „Toen dat werd ontdekt was het natuurlijk einde verhaal.”
Achteraf gezien, zegt Zeegers, zijn dit de jaren waarin ze het meest worstelt. Ze wil in het plaatje passen, slikt anabole steroïden om spieren te kweken. Als ze stopt met intensief trainen, komen haar borsten terug waardoor ze uiteindelijk overgaat tot een dubbele amputatie. Ze volgt een opleiding tot verpleegkundige, maar zal later switchen naar het makelaarsvak omdat dat een stuk beter verdient. Op haar 24ste trouwt ze met een vrouw, met wie ze twee jaar later een zoon krijgt.
„Voor de buitenwereld had ik het helemaal voor elkaar, maar ik zat geestelijk in de knel.”
Zeegers pakt een fotoboek van tafel en bladert naar een foto van de zwangere buik van haar vrouw, waarop een rood vraagteken is getekend. Het onderschrift: ‘Wordt het een jongen of een meisje?’
Op de volgende bladzijde staat Zeegers een paar jaar later: een trotse vader met een grote bos krullen. „Hier ben ik 30. Voor de buitenwereld had ik het helemaal voor elkaar, maar ik zat geestelijk in de knel.” Ze steekt een nieuwe sigaret op. „Getrouwd, een kind, mooi huis, een succesvol makelaarskantoor. Ik had zelfs een passende auto: een metallic bruine Volvo S80. Een limousine-uitvoering, dezelfde als de koningin. Ik profileerde me als superman, terwijl ik ook een sterke vrouwelijke kant had. Ik had mezelf in een harnas gedrukt, ik zat volledig klem.”
Ze vraagt een scheiding aan en verkoopt haar zaak voor honderdduizenden guldens. Met tussenpozen reist ze een paar jaar lang de wereld over. „India, Afrika, Australië en Amerika, ik ben overal geweest.” Tijdens haar reizen leert ze zichzelf beter begrijpen. In 2001 besluit Leon Leonne te worden. „Het was nu of nooit, dacht ik. Binnen een paar weken ben ik van man naar vrouw gegaan.”
Wie in die tijd officieel van geslacht wil veranderen moet zich zo veel mogelijk lichamelijk laten aanpassen – de transgenderwet zou pas in 2014 ingevoerd worden. Zeegers ondergaat meerdere operaties. „Omdat ik geld zat had, heb ik allerlei ditjes en datjes laten doen. Ik was fanatiek, hoor. Áls ik dan vrouw word, dacht ik, wil ik ook een móóie vrouw worden.”
Café Lellebel
Ze bezoekt bijeenkomsten voor transgenders en is vaak in Amsterdam te vinden. Voor de lol gaat ze twee dagen per week werken in café Lellebel, bekend van dragshows, als portier en achter de bar. Ze maakt kennis met de donkere kanten van de transwereld. „Ik zag transseksuelen die bijvoorbeeld uit Zuid-Amerika kwamen en hier de prostitutie in gingen om geld te verdienen voor hun operaties. Hun leven leek glamorous, maar eigenlijk was het een teringzooi.”
Juridisch advies
Als Zeegers rond haar 55ste tot de conclusie komt dat ze niet langer wil moeten kiezen tussen man of vrouw zijn – „noem het maar voortschrijdend inzicht” – zijn het de hooggeplaatste kennissen uit de Paradise-jaren die Zeegers juridisch advies geven. De uitkomst is bekend: eind deze maand zijn haar papieren eindelijk in overeenstemming met hoe de natuur haar ooit heeft gemaakt.
Nog lang niet iedereen begrijpt het, merkt ze. Maar dat geeft niet – er wordt tenminste over gepraat. „Er is een soort Babylonische spraakverwarring, veel mensen zeggen maar wat, halen begrippen door elkaar.”
Sekse zit tussen je benen, gender tussen je oren. Zo simpel is het eigenlijk. „Het lichaam is slechts een koffer om je gender in te dragen. Ik geloof in absolute maakbaarheid. Je kunt je aanpassen zoveel als je wilt. Ik heb vriendinnen onder invloed van hormonen een totaal andere identiteit zien krijgen.” En nu ze zelf al jaren geen hormonen gebruikt, zegt ze, is haar genderidentiteit „zo fluïde als het maar zijn kan”.
Een voorbeeld hoeft ze niet zo nodig te zijn, zegt Zeegers bij een laatste sigaret. De dagen dat iedereen moest weten wie ze was, liggen achter haar. Om die reden wil ze liever niet herkenbaar op de foto. Maar, oké, vooruit, ze is best trots op haar verhaal. „Als ik morgen hoor dat ik uitgezaaide longkanker heb, kan ik zeggen dat mijn leven voltooid is. Als man, als vrouw. En soms als niets.”
Zie grotere foto: NRC.nl.
